Наш зямляк, Герой Савецкага Саюза Аляксандр Рабцэвіч – савецкі партызан, камандзір атрада “Храбрацы”, які дзейнічаў у гады Вялікай Айчыннай вайны на часова акупіраванай тэрыторыі Беларусі.

Нарадзіўся А.М.Рабцэвіч 14 сакавіка 1898 года ў в.Лазовая Буда ў сялянскай сям’і. Змалку прывучаўся да цяжкай вясковай працы. Падлеткам пайшоў батрачыць у в.Міхалёва, дзе знаходзілася сядзіба памешчыка Кутаева, займаўся агародніцтвам.
У 1916 годзе Аляксандр Рабцэвіч быў прызваны ў армію. З імперыялістычнай вайны вярнуўся з Георгіеўскім крыжом, адразу ўступіў у Чырвоную Армію. Разам з Кірылам Арлоўскім арганізаваў партызанскі атрад, біў немцаў, затым жаўнераў польскага генерала Доўбар-Мусніцкага.

У лістападзе 1918 года Чырвоная Армія разгарнула наступленне на ворага. На барацьбу з немцамі ўзняўся і Качэрыцкі партызанскі атрад, які выгнаў паноў з маёнткаў у Шпілеўшчыне і Качэрычах; разграміў валасную ўправу, што супрацоўнічала з акупантамі. Адразу ж быў створаны Качэрыцкі валасны рэвалюцыйны камітэт, у склад якога ўвайшоў і Аляксандр Рабцэвіч. У 21 год ён стаў камісарам па зямельных справах, раздаваў сялянам памешчыцкую зямлю і жывёлу.
У 1920 годзе Аляксандр Рабцэвіч скончыў школу камандзірскага саставу Чырвонай Арміі, затым прысвяціў вайсковай службе амаль усё сваё жыццё, якое было яркім і насычаным на падзеі.
З 1937 па 1939 гады ўдзельнічаў добраахвотнікам у грамадзянскай вайне ў Іспаніі, камандаваў разведатрадам. За паспяховыя дзеянні быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі.
У Вялікую Айчынную вайну Аляксандр Рабцэвіч знаходзіўся на фронце, з’яўляўся камандзірам роты, затым – батальёна асобнай мотастралковай брыгады асаблівага прызначэння. З чэрвеня 1942 года ён становіцца камандзірам дыверсійнага партызанскага атрада “Храбрацы”, які быў закінуты ў тыл ворага і дзейнічаў у Магілёўскай, Палескай і Пінскай абласцях.
…Цяжкі транспартны самалёт адарваўся ад зямлі і ўзяў курс на захад, на акупіраваную фашыстамі Беларусь. У гэтыя хвіліны Рабцэвіч асабліва востра адчуваў усю меру адказнасці за лю­дзей, якія знаходзіліся побач з ім. Што камандзір ведае аб гэтых 13 чалавеках, акрамя дадзеных з іх афіцыйных анкет і біяграфій? Ці раскажа папера, якія ў іх характары, ці храбрыя яны, ці мужныя і стойкія? Заданне, якое варта выканаць, патрабуе не толькі храбрасці, але і здольнасці пайсці на подзвіг… Як паказалі далейшыя падзеі, ні ў кім з падначаленых Рабцэвіч не памыліўся, бо была ў камандзіра вера ў гэтых людзей.
Аляксандр Рабцэвіч, вызначаючы распалажэнне сваёй групы на першыя дні пасля высадкі, абраў знаёмыя з дзяцінства мясціны, добра ведаў навакольныя лясы. А ў вёсках нямала знаёмых, сярод якіх былі надзейныя людзі. Першую разведку Рабцэвіч накіраваў у тое ж Міхалёва. У прасторнай памешчыцкай хаце на беразе ракі Алы пасяліўся гітлераўскі чыноўнік Вайсіг, шэф малочнага завода, на якім працавалі вязні з лагераў ваеннапалонных. У адну з ліпеньскіх начэй падначаленыя Рабцэвіча наведалі “маёнтак” новага “пана”, якога ў выніку пазбавіла жыцця куля народных мсціўцаў.
Хутка з Масквы прыйшоў загад перадыслакавацца з Кіраўскага раёна на Жлобіншчыну, бліжэй да чыгункі Жлобін – Бабруйск.
Набліжалася 25-я гадавіна Вялікага Кастрычніка, свята вырашылі адзначыць баявымі справамі. І на перагоне паміж раз’ездам Амельна і станцыяй Чырвоны Бераг група пусціла пад адхон эшалон – амаль увесь дзень гітлераўцы выцягвалі з-пад абломкаў вагонаў забітых і параненых.
Аднойчы старасце вёскі Пляскавіцкая Слабодка партызанскі разведчык Рыгор Ігнатаў перадаў загад камандзіра за трое сутак сабраць для савецкіх дэсантнікаў тону мукі і тону аўса. Вядома, фашысцкі служака загад не выканаў, а далажыў свайму кіраўніцтву аб буйных сілах Чырвонай Арміі ў навакольных лясах. Ваенная хітрасць, прадуманая Рабцэвічам, удалася – для блакіроўкі ляснога масіва вораг сцягнуў часці 291-й ахоўнай дывізіі, карнікі білі з гармат, мінамётаў, прачэсвалі лес і здзіўляліся: куды знікла савецкая дывізія? А Рабцэвіч з групай быў ужо ў іншым месцы – у Акцябрскім раёне, вызваленым ад акупантаў.
Пасля паражэння пад Масквой і Сталінградам фашысты пачалі пад­рыхтоўку да рэваншу пад Курскам і Белгарадам, па чыгунцы ўзмацніўся рух воінскіх часцей да фронта. Рабцэвічу з цэнтра аддалі загад узмацніць дыверсіі на чыгунцы, выкарыстоўваць магнітныя міны. Каб пранесці іх да чыгункі, даво­дзілася хаваць чорныя скрыначкі нават у боханы хлеба. Аднойчы пасля ўдалай дыверсіі група Рабцэвіча захапіла 2 балоны з газам – варожы эшалон вёз на фронт атручваючыя рэчывы. Гэтыя рэчавыя доказы былі на самалёце дастаўлены ў Маскву.
Акрамя дыверсій група Аляксандра Рабцэвіча займалася разлажэннем падраздзяленняў ворага, здабычай звестак аб дыслакацыі праціўніка, накіроўваемых ім грузах. У Рабцэвіча паўсюль былі свае людзі – на пошце, на тэлеграфе, нават на ваенным аэрадроме. Нярэдка ім даводзілася апранаць форму нямецкіх прыслужнікаў: быць старастамі, паліцаямі, бургамістрамі. Але таемныя памочнікі Рабцэвіча выконвалі важнейшыя заданні – згодна здабытых падпольшчыкамі звестак савецкая авіяцыя наносіла ўдары па чыгуначных вузлах, паведамлялі аб маральным стане войскаў ворага. Аднойчы падпольшчыца, маці трох дзяцей Домна Скачкова прывяла ў атрад Рабцэвіча венгерскага камуніста, удзельніка іспанскіх падзей Шандара Надзя, які напісаў ліст сваім суайчыннікам аб пераходзе да партызан. Гэтае пасланне ў размяшчэнне венгерскай ваеннай часці аднесла сувязная, настаўніца з вёскі Міхановічы Вольга Нягрэй. Заданне выканала, аднак праз колькі дзён яе арыштавалі гестапаўцы, пасля доўгіх катаванняў, нічога не дабіўшыся, жанчыну жывую закапалі ў зямлю… І колькі было гэтакіх прыкладаў гераізму, самаахвярнасці, адданасці савецкіх людзей сваёй Айчыне!
У канцы 1943 года, калі ўшчыльную падышоў фронт, Рабцэвіч атрымаў загад рухацца далей на Захад. І калі буйныя партызанскія атрады пераадольвалі гэты шлях з жорсткімі баямі, то Рабцэвіч прайшоў яго амаль скрытна, без сур’ёзных сутычак з фашыстамі. Пры пераходзе чыгункі Баранавічы – Лунінец вырашылі замініраваць шляхі, але з сабой не аказалася толу. І ўсё ж рух па чыгунцы быў на пэўны час спынены, бо гітлераўцы знайшлі невядомую партызанскую міну. Як высветлілася пазней, пад рэльс быў закапаны звычайны кухонны чарпак! Доўга група Рабцэвіча ўзгадвала гэтую “міну”.
У 1944 годзе за дыверсійную дзейнасць у тыле ворага Аляксандру Рабцэвічу было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Па варожых тылах атрад славутага земляка прайшоў сотні кіламетраў, нялёгкі і небяспечны быў гэты шлях – учынена 218 дыверсій, спушчаны пад адхон 91 варожы эшалон, знішчана 90 паравозаў, 5 шашыйных мастоў, браняпоезд, забіта і паранена каля 3500 варожых салдат і афіцэраў.
У 1945 – 1952 гадах А.М.Рабцэвіч служыў у органах Дзяржбяспекі БССР.
Ён таксама быў ўдастоены ордэнаў Айчыннай вайны 2-й ступені, “Знак Пашаны”, Чырвонага Сцяга, медалёў.
Пайшоў з жыцця 11 красавіка 1961 года. Яго імя носяць вуліца і завулак у Кіраўску, піянерская дружына СШ №1.
Кіраўчане ганарацца сваім слаўным земляком.
Падрыхтаваў Аляксандр ДЗМІТРЫЕЎ.